Zobacz, jakie będą zmiany w ubezpieczeniach społecznych i w ustawie zasiłkowej

W najnowszej nowelizacji zaproponowano przede wszystkim (zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego oraz z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 25 września 2014 r., sygn. akt SK 4/12):

• objęcie ubezpieczeniami wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej, niezależnie od istnienia okoliczności leżących po stronie spółki. A zatem w tym kontekście nieistotne byłoby np. czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody, zatrudnia pracowników itd.;
• uzależnienie obowiązku ubezpieczeń od statusu wspólnika, co ma pozwolić zniwelować ewentualne próby obejścia obowiązku ubezpieczeń społecznych i stosować jednakowe regulacje w stosunku do wszystkich ww. wspólników.

Ponadto propozycja nowelizacji ustawy systemowej zawiera m.in.:

• Rezygnację z ustania dobrowolnych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych i chorobowego) na skutek nieopłacenia składek w terminie (ww. ubezpieczenia mają trwać w okresie od dnia wskazanego w formularzu zgłoszenia do dnia złożenia wniosku o wyrejestrowanie).

  W okresie od dnia przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego do dnia złożenia wniosku o wyrejestrowanie, składki na to ubezpieczenie będą należne i dochodzone przymusowo. Takie rozwiązanie w konsekwencji doprowadzi do możliwości ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia chorobowego również w przypadku opłacenia składek po terminie.

• Ograniczenie obowiązku przekazywania korekt deklaracji ubezpieczeniowych tylko do 5 lat od momentu wymagalności składek, przy czym okres 5 lat wydłużony ma być w sytuacji, gdy należności z tytułu składek, których dotyczy korekta ,nie uległy przedawnieniu na podstawie art. 24 ust. 5e i 5f ustawy systemowej. Inicjatywa w zakresie sporządzania korekt deklaracji rozliczeniowych, po upływie ww. okresu, przysługiwać będzie ZUS jedynie na podstawie prawomocnych wyroków sądowych – wskazana zmiana ma przede wszystkim na celu:

  - wyeliminowanie występujących sytuacji, w których na skutek złożenia przez płatnika składek korekt deklaracji za wiele lat wstecz (np. bez wykazania należnych do zapłaty składek lub z obniżoną ich kwotą w stosunku do złożonej na bieżąco) zmianie ulega stan rozliczeń na koncie, poprzez „sztuczną likwidację” poprzedniego zadłużenia, bądź też przez powstanie nadpłaty,

  - stabilizację stanów kont płatników składek i ubezpieczonych poprzez uniemożliwienie składania pierwszorazowych deklaracji rozliczeniowych oraz korygowania deklaracji rozliczeniowych po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym należności z tytułu składek stały się wymagalne,

  - elektronizacja składania wniosków o wydanie zaświadczenia A1, jak też wydawanie zaświadczenia w tej formie,

  - wiele zmian mających na celu usprawnienie dochodzenia należności przez ZUS, poprzez np. możliwość bezegzekucyjnego potrącania należności z tytułu składek oraz nienależnie pobranych świadczeń emerytalno-rentowych, rozszerzenie trybu dochodzenia należności czy zmianę w zakresie umarzania należności przez ZUS, np. odstąpienie od odsetek w przypadku zwłoki leżącej po stronie ZUS, umożliwienie wnioskowania o umorzenie należności w przypadku ogłoszenia upadłości przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, wprowadzenie instytucji umorzenia bez konieczności wydawania decyzji w przypadku należności poniżej 116 zł (10-krotność kosztów upomnienia).

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw ma wprowadzić do porządku prawnego również wiele modyfikacji dotyczących ustawy zasiłkowej. Przewidują one m.in.:

1. Podwyższenie wymiaru zasiłku chorobowego za czas pobytu w szpitalu do 80%.

2. Nowe zasady kumulowania okresów niezdolności do pracy w ramach jednego okresu zasiłkowego, do którego zaliczane będą zarówno okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak i okresy niezdolności do pracy, które zaistniały przed/po przerwie, o ile przerwa ta jest nie dłuższa niż 60 dni i jeżeli niezdolność ta nie występuje w okresie ciąży (takie rozwiązanie ma ograniczyć ewentualne nadużycia oraz ochronić osobę ubezpieczoną w szczególnej sytuacji, gdyż nie zmieni się długość okresu zasiłkowego przysługującego w okresie ubezpieczenia wynosząca co do zasady 182 dni bądź 270 dni w przypadku niezdolności zaistniałej w okresie ciąży i w przypadku gruźlicy).

3. Skrócenie do 91 dni okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia (w okres ten nie będzie wliczana niezdolność do pracy trwająca w czasie ubezpieczenia chorobowego, bez względu na rodzaj choroby).

4. Jednolitą regułę, zgodnie z którą prawo do zasiłku po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego oraz zasiłku wyrównawczego nie przysługuje osobie, która jest uprawniona do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy niezależnie od systemu ubezpieczenia/zaopatrzenia, na podstawie którego prawo do tej emerytury lub renty zostało ustalone. Jak wynika z uzasadnienia do omawianego projektu, zmiana ta nie będzie oznaczać zwiększenia obecnych obowiązków płatników składek, a korzyścią dla wszystkich, przede wszystkim dla ubezpieczonych będzie usprawnienie procesu ustalenia prawa i wypłaty zasiłków. Obecnie, brak wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego lub ich znacznie opóźniona wypłata wynika z braku pełnej i rzetelnej dokumentacji przekazywanej przez płatników składek. Proponowane rozwiązanie będzie umożliwiać pozyskiwanie od płatnika składek i ubezpieczonego niezbędnych danych koniecznych do przyznania prawa i wypłaty świadczenia z ubezpieczenia chorobowego (przykładowo dotyczących potwierdzenia okoliczności zawartych w oświadczeniach składanych przez ubezpieczonych dla celów ustalenia prawa do zasiłku, istnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, ustalenia okoliczności związanych z prawidłowością wykorzystywania zwolnień od pracy lub wykonywaniem pracy zarobkowej w czasie zwolnienia od pracy).

5. Rozwiązanie, na mocy którego podstawy wymiaru zasiłku nie będzie się ustalać na nowo, jeśli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju, nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż̇ miesiąc kalendarzowy.

6. Przyznanie prawa do zasiłku macierzyńskiego osobom, które z przyczyn od siebie niezależnych (śmierć pracodawcy) utraciły prawo do ubezpieczenia chorobowego i urodziły dziecko po ustaniu tego ubezpieczenia (propozycja ta pod względem prawa do zasiłku macierzyńskiego zrównuje sytuację kobiet, które niejednokrotnie posiadają długi okres ubezpieczenia, a ze względu na ustanie ubezpieczenia z przyczyn losowych takich jak śmierć pracodawcy, ogłoszenie upadłości, likwidacja pracodawcy, z osobami, które urodziły dziecko w czasie ubezpieczenia – nawet bardzo krótkiego);

7. Nałożenie na płatników i ubezpieczonych obowiązku przekazywania do ZUS niezbędnych danych do ustalenia prawa i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego (chodzi tu o obowiązek przekazywania do ZUS niezbędnych danych do ustalenia prawa i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego).